چرا و چگونه به افکار دیگران احترام بگذاریم؟

وقتی صحبت از روابط انسانی می‌شود، منظور، برخورداری از یک سری فضایل و مهارت‌های ارتباطی است که باعث می‌شود  انسان ها با توجه به تمامی تفاوت‌ها، اختلافات و گوناگونی در باورها، احساسات و نگرش به زندگی بتوانند برای اعتلای شخصیت خود و بالندگی فرهنگی بشری با یکدیگر به تعامل سازنده پرداخته و کیفیت زندگی خود و دیگران را بهبود بخشند. بدون تردید این فضایل اخلاقی و مهارت‌های ارتباطی از اصول کلی و جهان‌شمولی برخوردارند که همه انسان ها به ارزشمندی و اصالت و صحت آنان باور دارند، حتی اگر بر این باور خود رفتار نکنند؛ فضیلت‌هایی از جمله خیرخواهی، نوعدوستی، صداقت، رازداری، وفای به عهد و...

در میان این ارزش‌ها، احترام به دیگران به نوبه خود از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است که طیف وسیعی از احترام به افکار، احساسات، فرهنگ‌ها، جایگاه و طبقه اجتماعی و اقتصادی، مذهب و... را شامل می‌شود.به تعبیر دیگر وقتی انسان ها بتوانند علی‌رغم تمامی تفاوت ها با تمسک به این فضیلت اخلاقی یعنی احترام به افکار دیگران با یکدیگر ارتباط برقرار کنند، زمینه سوءتفاهم‌ها، احساس خود برتربینی و تحقیر دیگران و دیگر  رذیلت‌های اخلاقی از بین خواهد رفت. بدون تردید تا زمانی که ما دیدگاه و نگرش و طرز فکر خود را بهترین و کامل ترین دیدگاه نسبت به هر چیز می‌دانیم، قادر نخواهیم بود، برای افکار و نگرش دیگران، حتی اگر کمترین تفاوت را با دیدگاه خودمان داشته باشد، ارزش و احترامی قائل باشیم و آنها را به رسمیت بشناسیم، از همین رو یا تلاش می‌کنیم تا به هر زور و ترفندی آنها را مجاب کنیم تا افکارشان را همسو با ما کنند و یا با طرد کردن آنها سعی می‌کنیم جا برای یکه تازی ذهــــن خودکامه خویـــش باز کنــیم و البته خودکامگی، یکی از بــزرگ‌ترین آفـــت‌های حیات بشری بوده و هست همچنان که حافظ می‌فرماید:همه کارم ز خودکامی به بدنامی کشید آخرنهان کی ماند آن رازی کز او سازند محفل‌ها  در باب اهمیت احترام به افکار دیگران جای بحث و سخن بسیار است، اما همین قدر باید دانست که ذهن و قوه عاقله هر کدام از ما انسان ها به دلیل محدودیت‌های طبیعی، فقط می‌تواند بخش کوچکی از هر موضوع یا واقعیت را تحلیل و ادراک کند و طبعا توجه و اعتنای هوشمندانه به نظرگاه‌های متفاوت در خصوص یک موضوع واحد می‌تواند دامنه و گستره ذهن ما را وسیع تر ساخته تا با اشراف بیشتر و مدد جستن از افکار دیگران به تحلیلی جامع‌تر و دقیق‌تر از آن موضوع دست یابیم.کوته‌بینی و سطحی‌نگری دو مشکل عمده کسانی است که جز فکر و نظر خود در باب یک موضوع، دیدگاه و فکر دیگری را برنمی‌تابند،  چراکه فکر خود را کامل‌تر و صحیح‌تر می‌پندارند، به همین خاطر معمولا کسانی که قادر و مایل به احترام به افکار دیگران هستند، از بلوغ و پختگی خاصی در کلام و فکر برخوردارند و سخنشان گیرایی و اعتبار بیشتری برای مخاطبان دارد.

فواید احترام به افکار دیگران

برای داشتن این فضیلت اخلاقی، باید نکاتی را دانسته و مهارت هایی را در خود پرورش دهیم که جز  با ممارست و سعه صدر امکان پذیر نخواهد بود:
    اساسا تفاوت در افکار به معنای تضاد در افکار نیست؛ بدین معنا که وقتی افکار شما مغایر با افکار دیگران است، به معنای تضاد داشتن یا برخلاف هم بودن آن افکار نیست، بلکه تفاوت ها می‌توانند به منزله قطعات متفاوت یک پازل، تکمیل‌کننده یک تصویر کامل از موضوع باشند، اگر هوشمندانه کنار یکدیگر چیده شوند.
     احترام به افکار دیگران به معنای پذیرش، تصدیق و تایید افکار آنان یا همنوایی و همرایی با آنان نیست.
     احترام به افکار دیگران مساوی با بی‌احترامی به دیدگاه و افکار خود محسوب نمی‌شود. اگر شما به افکار دیگران احترام بگذارید،  به این معنا نیست که برای افکار خود ارزش قائل نیستید.
     با احترام به افکار دیگران، زمینه مورد احترام  قرار دادن افکار خود توسط دیگران را فراهم می‌کنید.

مهارت های لازم برای احترام به افکار دیگران

از سوی دیگر مهارت هایی را باید برای احترام به افکار دیگران بیاموزیم و در رفتار خود نشان دهیم که عبارتند از:
     تقویت مذاکره: تقویت مهارت‌های چالشی و مذاکره، تبادل‌نظر و بحث و تحلیل منطقی از مهارت هایی است که باید مد نظر قرار داد.
     پذیرش یا رد موضوع با استدلال: پذیرش یا رد بدون استدلال و منطق  افکار دیگران مانع از احترام به افکار دیگران می‌شود.
     مهارت تحمل در شنیدن افکار و نظرات دیگران: این مهارت به ما کمک می‌کند که بدون سوگیری نسبت به دیدگاه دیگران، افکارشان را بشنویم و بررسی کنیم.
     مهارت گوش کردن موثر: در گوش کردن موثر ما به دنبال پیدا کردن اشتباهات یا نقطه ضعف‌های افکار دیگران نیستیم، بلکه تلاش می‌کنیم تا محتوا و جانمایه افکارشان را بدون پیشداوری و با دقت و تمرکز
بشنویم.
     مهارت انتقادپذیری و انتقاد کردن صحیح: به گونه‌ای که دو طرف بدون ترس و ملاحظه‌گری بتوانند انتقاد کرده و یا انتقاد دیگران را بشنوند و بدون تلاش
 برای دفاع زودهنگام از افکار خود به دنبال آموزه‌های درست در سخن منتقدان خود باشـــند تا در صــورت امکان به اصلاح افکار خود بپردازند.
     مهارت یادگیری: در هنگام سکوت و شنیدن افکار دیگران، موارد زیادی وجود دارد که شما به آنها توجه نداشته‌اید و اگر بتوانید با احترام به افکار دیگران برخورد کنید، در خواهید یافت که می‌توانید از این طریق، دانسته و آگاهی‌های خود را افزایش
دهید.
     مهارت مثبت‌نگری: به طور کلی تمامی فضیلت‌های اخلاقی برای نهادینه شدن در رفتار ما نیاز به تفکر مثبت دارند. با داشتن نگرش مثبت به همه چیز شما می‌توانید حتی در سرسخت‌ترین شرایط و در مواجهه با افراطی‌ترین تفکرات که با افکار شما در تضاد هستند، آرامش و تمرکز خود را حفظ کرده و از جبهه‌گیری و بروز رفتارهای متعصبانه و افراطی در خود اجتناب ورزید.
 از سوی دیگر تفکر مثبت حالتی آرامش‌دهنده ایجاد می‌کند که باعث می‌شود طرف مقابل هم به تدریج مواضع خود را متعادل‌تر کند.

نویسنده:احسان کاظمی، روان شناس

منبع:سایت خبری اصفهان زیبا/شماره روزنامه2830/http://www.isfahanziba.ir